Tôi và chồng tôi quyết định ly hôn đơn phương do không thỏa thuận được ai là người nuôi con trực tiếp. Chúng tôi có 1 con chung, cháu năm nay 5 tuổi, tôi và chồng tôi có điều kiện ngang nhau về vật chất và tinh thần, không ai có bất kỳ vi phạm nào, chỉ là cuộc sống hôn nhân không hợp nên chúng tôi quyết định ly hôn. Vậy làm thế nào để tôi dành được quyền nuôi con về cho mình?
Trả lời:
Theo Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, cụ thể tại Khoản 2 Điều 81, nếu cha mẹ không thỏa thuận được người trực tiếp nuôi con sau ly hôn thì Tòa án sẽ quyết định căn cứ vào “quyền lợi về mọi mặt của con”. Nếu con từ đủ 7 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của trẻ.
Trong vụ việc cụ thể mà một người mẹ đặt câu hỏi: “Hai vợ chồng ly hôn đơn phương, có con chung 5 tuổi, điều kiện vật chất và tinh thần của cả hai tương đương, không ai vi phạm đạo đức, ai sẽ được quyền nuôi con?”, theo Luật sư Nguyễn Thanh Phong (Luật sư Công ty Luật TNHH Pháp Trị), đây là trường hợp điển hình mà Tòa án sẽ cân nhắc toàn diện các yếu tố thực tế để lựa chọn người nuôi con phù hợp hơn, chứ không “trao quyền” theo mong muốn của ai cả.
Theo Luật sư Phong, khi cha mẹ không thống nhất được việc nuôi con, Tòa án sẽ đánh giá tổng thể các tiêu chí nhằm đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho trẻ nhỏ:
- Thu nhập, công việc ổn định: Ai có nguồn thu nhập hợp pháp, ổn định, đủ khả năng chi trả chi phí nuôi dưỡng con sẽ là điểm cộng quan trọng.
- Điều kiện chỗ ở, môi trường sống: Người có nơi ở ổn định, an toàn, phù hợp cho việc học tập và sinh hoạt của trẻ sẽ được đánh giá cao hơn.
- Thời gian chăm sóc con: Ai có thời gian linh hoạt, có thể trực tiếp chăm lo đời sống hằng ngày của con (ăn uống, học tập, khám chữa bệnh…) sẽ chiếm lợi thế.
- Sự gắn bó của con với từng bên: Với trẻ dưới 7 tuổi, yếu tố tình cảm gắn bó có thể được đánh giá thông qua thực tiễn chăm sóc con trước đó.
- Đạo đức, nhân thân, lối sống: Tòa cũng xem xét người nào có lối sống lành mạnh, không vướng vào tệ nạn xã hội, không có hành vi vi phạm pháp luật hoặc ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của con.
Đáng chú ý, pháp luật không mặc định mẹ là người được ưu tiên nuôi con, trừ trường hợp trẻ dưới 36 tháng tuổi (khoản 3 Điều 81). Khi trẻ đã trên 3 tuổi, đặc biệt là từ 5 tuổi trở lên như trường hợp nêu trên, thì việc giao con cho mẹ hay cha hoàn toàn dựa vào điều kiện thực tế của mỗi bên.
Theo Luật sư Phong, nhiều người bước vào quá trình ly hôn với tâm thế “phải giành được quyền nuôi con” như một thắng lợi, đôi khi mang tính cảm tính, sĩ diện hoặc muốn khẳng định vai trò sau hôn nhân. Tuy nhiên, pháp luật chỉ công nhận người thực sự đủ điều kiện nuôi dưỡng con tốt nhất, và điều đó cần được chứng minh bằng tài liệu, chứng cứ cụ thể chứ không phải lời nói suông.
Một điểm đáng chú ý khác là: quyết định giao con cho ai nuôi trong bản án ly hôn không phải là vĩnh viễn. Điều 84 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định, nếu sau ly hôn, bên đang nuôi con không còn đủ điều kiện chăm sóc, giáo dục con, thì bên còn lại có quyền yêu cầu Tòa án xem xét thay đổi người trực tiếp nuôi con. Vì vậy, việc được nuôi con trong bản án không phải là chiến thắng sau cùng. Quan trọng hơn, người nuôi con có làm tròn trách nhiệm sau ly hôn hay không.
Từ thực tiễn hành nghề, Luật sư Phong khuyên rằng: “Nếu mỗi bên vợ chồng đều gạt bỏ được cái tôi, bớt đi sự ích kỷ và nhìn nhận khách quan rằng ai thực sự phù hợp hơn để nuôi con – thì đó mới là cách thể hiện tình yêu thương đích thực với con trẻ. Việc chuẩn bị hồ sơ, chứng cứ để bảo vệ quyền lợi nuôi con là cần thiết. Nhưng thay vì “giành con bằng mọi giá”, các bên nên tập trung chứng minh mình có đủ điều kiện về vật chất lẫn tinh thần để nuôi con trong môi trường tốt nhất”.
Quyền nuôi con không phải là phần thưởng trong một cuộc chiến ly hôn, mà là trách nhiệm pháp lý và đạo đức mà người làm cha mẹ phải gánh vác. Khi ly hôn, hãy để pháp luật là công cụ bảo vệ quyền lợi cho con, và để trái tim của người làm cha mẹ là nơi con được nuôi dưỡng đúng nghĩa.
Trân trọng./.
Luật sư Nguyễn Thanh Phong
Luật sư Công ty Luật TNHH Pháp Trị
